जितवहादुरले नहारेको जनयुद्ध : "मलाया एक्सप्रेस !"

पछिल्लो समय नेपाली साहित्यको वजारमा आख्यान क्षेत्रले दह्रो उपस्थिति जनाएको छ । पत्रकारदेखि व्यापारी र शिक्षकहरुले पनि आख्यानको क्षेत्रमा हात हालेका छन । यसैविचमा कान्तिपुर दैनिकका समाचार डेस्क सम्पादक अखण्ड भण्डारीले पनि “मलाया एक्सप्रेस”को गाडी छुटाए साहित्यको वजारमा । त्यसो त उनीभन्दा केही दिनपछि उनकै पत्रिकाका सम्पादक सुधीर शर्माले पनि खोजमुलक कृति "प्रयोगशाला" सार्वजनिक गरेका थिए ।
हुन त वजारमा आएका कितावहरु पढ्ने वानी मेरो त्यति धेरै छैन । अलि नाम चलेका र ख्याती कमाएका व्यक्तिहरुले लेखेका कितावहरुचाही पढौँपढौँ लाग्छ । यही विचमा कान्तिपुरका दुइ ठुला पत्रकारको किताव वजारमा आयो । दुवै पढौँपढौँ लाग्यो । पुस्तक पसलमा गए, खल्तीमा भएको पैसाले पहिला मलाया एक्सप्रेस चाही प्राथमिकतामा पर्यो ।
कान्तिपुर दैनिकमा हरेक आइतवार भ्वाइस अफ द भ्वाइसलेस स्तम्भ लेख्ने अखण्ड भण्डारीको कितावको गाता हेर्ने वित्तिकै विदेशिएको नेपालीको कथा छ भनेर अनुमान लगाउन गाह्रो परेन । मैले सोचे, भण्डारीले कुनै एक भ्वाइसलेस नेपालीको भ्वाइसलाइ किताव वनाएर ल्याएका छन होला । पुरै पुस्तक पढिसक्दा मेरो अनुमान पनि फरक खाएन ।  “मलाया एक्सप्रेस” तत्कालिन जनयुद्धमा होमीएर अहिले भ्वाइसलेस भएका जनसेनाहरु जो माओवदीवाट नै उपेक्षित भएका छन तिनिहरुको भ्वाइस भएर आएको छ ।
वास्तवमा पछिल्लो समयमा अधिकांश नेपालीहरुको रोजगारको गतव्य खाडी मुलुक नै पर्दछ । नेपालीहरुले त्यहा दुःख, कष्ट र पिडा धेरै नै सहेर काम गर्दै आएका छन । यस्तै पिडालाइ कथामा उनेर सर्लक कितावको रुप दिएका रहेछन भण्डारीले । हुन त यो भन्दा अगाडी पनि नेपालीहरुको दुःख, पिडा र कष्टहरुको वारेमा समाचार र फिचरहरु नआएका होइनन् । तर उनको कितावले विदेशमा काम गर्न जाँदा आफन्तहरुवाटै ठगिनुपरेको देखि विदेशमा पनि नेपालीहरुवाटै ठगिनुपरेको उदाहरणलाइ प्रस्ट रुपमा दर्शाएको छ । वैदेशिक रोजगारीमा.........................

धान मकै र कोदो वेचेर शिक्षकलाइ तलव !

सरकारी विद्यालय भन्ने वित्तिकै सूरुमा कुरा आउछ शिक्षकले सरकारी तलव खाएर पढाउने विद्यालय तर धादिङको एउटा सरकारी विद्यालयमा भने शिक्षकले सरकारवाट हैन अन्नपात वेचेर तलव खादै आएका छन । धादिङको खाल्टे गाउ विकास समिति वडा नं १ मा रहेको शंखादेवी माद्यमिक विद्यालय जसले गत वर्षदेखि माद्यमिक विद्यालय सन्चालन सुरु गर्यो र गएको एस एल सी परीक्षामा ९४ प्रतिशत विद्यार्थी पनि उर्तीण गराउन सफल भयो । अन्य सरकारी विद्यालयको तुलनामा निकै नै राम्रो नजिजा ल्याएको विद्यालयमा अहिले शिक्षकहरुलाइ तलव खुवाउन पनि समस्या पर्न थालेको छ । यसको प्रष्ट कारण हो सरकारी दरवन्दीका शिक्षकहरु नहुनु । माद्यमिक तह संचालन गरेको विद्यालयमा अहिले प्राथमिक दरवन्दीका ३ जना शिक्षक वाहेर अरु कुनै सरकारी राहत र दरवन्दीका शिक्षकहरु छैनन ।  गाउ वरपर नजिकै अरु माद्यमिक विद्यालय विद्यालय नहुदा आफ्ना वालवालिकाहरुको भविष्य प्रति चिन्ता व्यक्त गर्दै त्यहीका अभिभावकहरुले साहसका साथ अरु १२ जना निजी स्रोतवाट तलव खुवाउने गरी शिक्षक राखेर माद्यमिक तह सुरु गरे ।
तर धेरै शिक्षक निजी श्रोतबाट राख्नुपर्दा विद्यालयलाई ठूलो आर्थिक समस्या पर्दै गएको विद्यालयका प्रधानाध्यापक नेमवहादुर गुरुङले वताउनुभयो । मा वि तह सुरु गर्दा नै उनीहरु लाइ लागेको थियो यसलाइ निरन्तरता दिने कसरी ? तर त्यही भयो अहिले आएर शिक्षकहरुलाइ तलव खुवाउननै मुस्किल पर्यो । त्यसपछी फेरी विद्यार्थीहरु र अभिभावकहरु नै जुटे विद्यालयलाइ जोगाउन । चरम आर्थिक संकट पर्दा पनि कहि कतै वाट सहयोग जुटाउन नसकेपछिअभिभावकहरु आफैँ अगाडि सरेर अनुकरणीय कार्य गरेका छन् । आफ्ना बालबालिका पढ्ने विद्यालयको वर्षौ देखि रहेको आर्थिक समस्या हटाउनको लागि शिक्षक विद्यार्थीको सहयोगमा अभिभावकहरु स्वयम नै सक्रियताका साथ लागेका हुन् । विद्यालयको आर्थिक समस्या हटाउँदै विद्यालयको शिक्षाको गुणस्तर वृद्धिको र..........

हामी जिम्मेवार कहिले वन्ने ?

"जनतालाइ समाचार र विचारहरुद्वारा सूसुचित गराउनु पत्रकारको मुल जिम्मेवारी हो । गलत आसय र आचरणका लागी पत्रकारीताको दुरुपयोग गर्नु हुदैन।" यो कुरा गत साउन ११ र १२ गते हेटौडामा सञ्चालित जिम्मेवार र उत्तरदायी पत्रकारीता विषयक कार्यशालामा उठेको कुरा थियो । उक्त कार्यशालामा नेपाल पत्रकार महासंघ जिल्ला शाखा धादिङको तर्फवाट म र सानुवावु तिमल्सेना सहभागी भएका थियौ । कार्यशालामा सहभागी भएपश्चात त्यहा उठेका कुराहरु र मेरा मनमा लागेका कुराहरु समेटेर यो व्लग लेख्न मन लाग्यो । 

वास्तवमै भन्नुपर्दा हाम्रो नेपालको पत्रकारीता कत्तिको जिम्मेवार छ त ? नेपाली पत्रकारहरु कत्तिको उत्तरदायी छन त ? नेपालको पत्रकारीता इतिहासमा यो कुरा धेरै पहिलेदेखि उठिरहेको छ । शरदचन्द्र वस्तीेको भनाइ अनुसार ः– “अहिले नेपालको पत्रकारीता चकचके वच्चाले घडिको घण्टा सुइ झिकिदिएको जस्तै छ, घडिको तलपट्टिको लुङग्रो चाही हल्लिएको हल्लियै छ तर समय चाही कहिले नै देखाउदैन । पत्रकारीता गरेको गरै छ तर योगदान खोइ त ?” यो कुरा एकदमै चित्त वुझ्यो । २० वर्ष, ३० वर्ष पत्रकारीता गरेको भनेर गफ लाउछन अनि उसको पत्रकारीता देश र समाजप्रति कत्तिको उत्तरदायी र जिम्मेवार रह्यो त भनेर हिसाव गर्ने हो भने शुन्य देखिन्छ, केही अपवाद वाहेक ।

हामी नेपालको पत्रकारलाइ धेरै काम गर्न छुट दिएको छ । पत्रकारीता गर्दै गर्दा कसैले वाधा अवरोध गरेमा र प्रश्नचिन्ह उठाएमा  हामी देशको चौथो अङग भनेर छाती फुलाएर विरोध गर्न पछि पर्दैनौ । चाहे हाम्रो पत्रकारीता किन गलत नहोस । हाम्रो पत्रकारीताको विषयमा क्रिया प्रतिक्रिया गर्न जुनसुकै नागरिकलाइ पनि छुट हुन्छ, तर कसैले औला उठाएर प्रश्न गरेमा हामी त्यसको प्रतिवाद गरी स्वतन्त्र पत्रकारीतामा हस्तक्षेप भयो भनिहाल्छौ । अहिलेसम्म हामी विरुद्ध र हाम्रो पत्रकारीताको विषय विरुद्ध उजुरी नपरेकैले हामी फुर्तिका.............................