‘विसाउन पाएनन बर्दी’

प्रहरी हबल्दार सुदर्शन हुमागाइ

महादेववेशी टिपर ठक्करकाण्ड

महादेववेशी (धादिङ) : जिल्ला प्रहरी कार्यलय धादिङ मातहत महादेववेशीको प्रहरी चौकी मा कार्यरत काभ्रे जिल्ला शङखु गाउँ विकास समितिका प्रहरी हवल्दार सुदर्शन हुमागाइ एक इमान्दार र कर्तब्यनिष्ट प्रहरीको रुपमा चिनिएका थिए । महादेवबेशीको चौकीमा रही विगत ५ वर्षअघिदेखि नागरिकको सेवामा खटिदै आएका हुमागाइ विहीवार डिउटी गर्दा गर्दैको समयमा संसारबाटै विदा भए ।

प्रहरी सेवामा काम गरेर पेन्सन पकाइसकेका हुमागाइ दशैं पछाडि जागिर छाड्ने मनस्थितिमा रहेको उनका सहकर्मीहरुले बताए तर उनले जागिर छाड्नुभन्दा पहिले नै डिउटीबाटै सधैका लागि संसार छाडेर गएपछि महादेववेशीबासी दुःखीत भएका छन । महादेववेशी बासीहरुका सामु इमान्दार छवि बनाएका हुमागाइ विहीवार पनि सडक दुर्घटना भएको ठाउँमा पुगेर प्रहरी मुचुल्का तयार पार्दे थिए । एउटा दुर्घटनाको घाइेतहरुको उद्धार र घटना विवरण तयार पार्दापादै अर्को दुर्घटनाको सिकार बनेर हुमागाइ बर्दीसहित संसारबाटै विदा भए ।विहीबार साँझ ६ बजेतिर काठमाण्डौबाट चितवनको लागि जाँदै गरेको बा २ ख ४१३१ नम्वरको हायसमाइक्रो बसले महादेववेशी बजारमा सडक छेउमै रहेको सडक विभागको गाडीलाइ ठक्कर दिएपछि माइक्रोमा सवार केही ब्यक्तिहरु घाइते भए । तत्काल घाइतेहरुको उद्धार गर्न पुगेका हुमागाइ लगायत अन्य प्रहरीहरु घाइतेहरुको उद्धार पश्चात घटनाको विस्तृत विवरण संकलन गर्दै गर्दा गजुरीबाट नौविसेतर्फ जाँदै गरको टिपर काल बनेर आएको उनले पत्तै पाएनन ।

‘जन्म दिने बाबुआमा नै अधर्मी भएपछि’

खाल्टे (धादिङ) : ज्यानमा लगाएको टिसर्ट नधोएको पनि एक महिना भइसक्यो होला । धुलो र हिलो ले मैलो देखिएको टिसर्टमा लेखिएको छ, ‘आइ लभ नेपाल’ । तर अन्दाजी ९ र ७ वर्ष जतिका लाग्ने यी बालकलाइ न त टि–सर्टमा लेखिएको ‘आइ लभ नेपाल’को अर्थ थाहा छ, न त अर्थै थाहा नभएपनि उनले ‘लभ’ गरिरहेको नेपालले उनीहरुलाइ गरेको विभेदको बारेमा थाहा छ । धेरै पढेर ठुलो मान्छे बन्ने सपना त यी अवोध दुइ बालकहरुको मनमा पनि थियो होला तर त्यो सपना आफ्नै बाबुआमाले भताभुङग पारेर बेपत्ता भइदिएपछि यतिखेर खाल्टे गाउँ विकास समिति वडा नं ६ फ्याक्सेमा बालकहरु अन्धकार र अन्योल भविष्यका बीच बसिरहेका छन ।

करिव १० बर्षअघि जन्मिएका बालकहरुको अभिभावक नै अधर्मी भइदिएपछि न अहिलेसम्म यीनीहरुको नाम राख्न सकिएको छ, न त थरको नै टुङगो । जन्मदिने आमा बाबु नै ले अलपत्र छोडेर वेपत्ता भइदिएपछि अहिले यी बालबलिकालाइ ठुलीआमाले (ममी कि दिदी) रुविना श्रेष्ठले संरक्षण दिदै आएकी छिन । आफ्नो घरको आर्थिक अवस्था कमजोर रहेपनि काठमाण्डौमा अलपत्र परेका यी २ बालबालिकालाइ दुःख गरेरै भएपनि अहिले एैचोपैचोको भरमा पालिरहेकी छिन रुविनाले । अन्दाजी ९ वर्ष र ७ वर्षका यी २ वालकहरुलाइ गाउलेहरुले नै नाम राखिदिएका छन सुमन र सुदीप । आमाबाबु नै बेपत्ता भइदिएपछि यीनीहरुको जन्मदर्ता नै हुन सकेको छैन । अहिले ठुलीआमाको संरक्षणमा रहेका यी अवोध बालकहरुको भविष्य अन्धकारमा धकेलिएको छ ।

करिव १० वर्षअघि खाल्टे गाउँ विकास समिति वडा नं ६ की विना श्रेष्ठले राजमार्गको होटलमा काम गर्ने शिलशिलामा घरपरिवारको सल्लाहविना त्यही काम गर्ने एक अपरिचित युवकसंग विहे गरिन । दाम्पत्य जीवन राम्रैसंग चलिरहको बेला उनीहरुको २ छोरा पनि भयो । एकाएक काम गरेको ठाउँबाट विनाकी श्रीमान बेपत्ता भइदिए । श्रीमानको घरपरिवारको कुनै पत्तो नभएकाले श्रीमानले छाडेर हिडेपछि विनाको दुःखका दिनहरु सुरु भए । श्रीमान बेपत्ता भएपछि उनी माइतीको सम्पर्कमा आइन । होटलको कामले बालबच्चा पाल्न र गुजारा गर्न पनि नसक्ने भएपछि उनी विदेश जाने सोचमा पुगिन । साथमा रहेको २ वालबच्चा विदेश पठाउने

स–सना बालबालिकाका ठुला–ठुला काम

साना कक्षामा पढ्दै गर्दा सदरमुकाम धादिङवेशीका विभिन्न विद्यालयका अध्ययन गरिरहेका केही सक्रिय बालबालिकाहरु मिलेर एउटा क्लव स्थापना गरे ‘चाइल्ड युनिटि’ । बालबालिकाहरुको सस्था भएपनि भुकम्प पछि उनीहरुले गरेका कामहरु भने कुनै आइएनजीओको भन्दा कम छैन ।

बैशाख १२ गतेको विनाशकारी भुकम्प गएको बेला उनीहरु काठमाण्डौको विभिन्न इन्स्टिच्युटहरुमा उच्च शिक्षा अध्ययन गर्नको लागि व्रिज कोर्श गर्दै थिए । भुकम्प गयो, देशभर त्यसले ठुलो विनाश निम्त्यायो । सुरुमा त उनीहरु परिवारको सम्पर्कमा आए त्यसपछि साथीभाइको खोजी भयो । काठमाण्डौमा विभिन्न ठाउँमा छरिएर रहेका उनीहरुलाइ काठमाण्डौको विनाश र ऐतिहाँसिक संरचनाहरुमा पुगेको क्षति भन्दा पनि आफु जन्मेको र हुर्केको गाउँ ठाउँ धादिङमा के भयो होला भन्ने सोच आयो र सम्पर्कमा आएका साथीहरु सहित १३ गते नै धादिङवेशी आइपुगे । जव धादिङवेशी आइपुगे उच्च शिक्षा अध्ययन गर्नको लागि काठमाण्डौ जाँदा सकुशल छोडेर गएको धादिङवेशी पहिले जस्तो थिएन । जताततै भत्किएका संरचना, अस्पतालमा घाइतेहरुको असरल्ल, संचारसम्पर्क र विद्युत सेवा विच्छेद । यी सवैथोक विनाशकारी भुकम्पका कारण भएको थियो । विभिन्न संघ सस्थाका स्वयंसेवकहरु घाइतेहरुको उपचारको लागि र उद्धारको लागि खटिरहेका बेला उनीहरुले भने बैशाख १४ गतेदेखि नै सदरमुकाम धादिङवेशीको बीचबजारमा निशुल्क सार्वजनिक टेलिफोन सेवा सुचारु गरे । भुकम्पका कारण भौतिक संचरनाहरु ध्वस्त भएपछि विद्युत र मोवाइल सेवा ठप्प भएको थियो । स्थानिय मेरो क्याफेको ल्याण्डलाइन फोनलाइ सडकमा नै ल्याएर निशुल्क फोन गर्ने सुविधा सुरु गरे । चाल्ड युनिटिका सदस्य नविना मिँयाले भनिन, ‘घरपरिवारबाटा टाढा रहेका र भुकम्प पछि घरपरिवारमा सम्पर्क गर्न नसकेका ५ सय भन्दा बढी ब्यक्तिहरुलाइ हामीले निशुल्क टेलिफोन गर्ने ब्यवस्था मिलायौँ । मोवाइलमा टावर थिएन, बत्ती थिएन । हामीले सडकबाटै निशुल्क फोन गर्ने सुविधा दिँदा परिवारमा समपर्क गर्न नसकेर छट्पटिएर रहेको कतिपय मानिसहरु खुसी भएर पैसा पनि सहयोग दिन्थे तर हामीले लिएनौँ ।’ १२ गतेको भुकम्पको विनाशपछि १६ गतेसम्म उनीहरुले सडकबाटै निशुल्क टेलिफोन सेवा दिइरहे । ७÷८ कक्षा पढ्दादेखि नै गुरुहरु र अग्रज दाजुहरुको सल्लाहमा ‘समृद्ध धादिङ’ (Better Dhading) को परिकल्पना गरेर खाजा खर्च जोगाएर जम्मा भएको पैसाले विद्यालय तथा टोलहरुमा जनचेतनामुलक विभिन्न सामाजिक कार्यक्रमहरु गर्दै आएको थिए । १७ गतेदेखि मोवाइल नेटवर्क र विद्युत सेवा सुचारु भएपछि निशुल्क टेलिफोन सेवा बन्द गरेर उनीहरु जिल्ला अस्पतालमा सहयोग गर्न गए । १२ गतेको विनाशकारी भुकम्प र त्यसपछि लगातार आइरहेको पराकम्पनका कारण कोहीपनि घरभित्र सुत्न सकेका थिएनन । सदरमुकाम आसपासका खाली चौरहरु त्रिपाल

सफलतामा साट्न नपाएको 'अधुरो खुसी'

शिक्षक पुष्पराज दुवाडी र भाइ को साथमा अनुज कुमार तामाङ (वाँयातर्फ)

री गाउँ (धादिङ) : री गाउँ उच्च माद्यमिक विद्यालयबाट २०७१ सालको एस एल सी परीक्षामा सहभागी भएका थिए अनुज कुमार तामाङ । गत वैशाख १२ गतेको विनाशकारी भुकम्पले अनुजको जिन्दगी नै फेल बनाइदियो तर एस एल सी परीक्षाको नजितामा भने अनुज पास मात्र भएनन विद्यालय नै टप गरे । उनले विद्यालय टप गर्दा खुसी हुनुपर्ने विद्यालय र उनका परिवार यतिखेर अनुजको भौतिक शरिरको अनुपस्थितिमा छट्पट्टिरहेका छन ।
यसै त विनाशकारी भुकम्पले ४ जना विद्यार्थी गुमाउनुको पिडामा सम्हालिन नसकेको विद्यालय परिवार, त्यहीमाथी मुत्यु भएको विद्यार्थीले एस एल सीको नतिजामा विद्यालय नै टप गरेपछि यतिखेर चोकेमा रहेको री गाउँ उच्च माद्यमिक विद्यालय पुरै शोकमा डुवेको छ ।
गत वैशाख १२ गते आएको विनाशकारी भुकम्पका कारण री गाउँ उच्च माद्यमिक बिद्यालयका ४ जना विद्यार्थीले ज्यान गुमाउन पुगे । ती मध्ये एक थिए विद्यालयका मिहनती,
जेहेन्दार र पढाइमा तीक्ष्ण रहेका अनुजकुमार तामाङ । विद्यालयका शिक्षक पुष्पराज दुवाडीले भने, ‘अनुजलाइ हामीले भुकम्पमा गुमायौँ । उनको अनुपस्थितिमा विद्यालय यसैपनि शुन्य भइरहेको थियो तर परीक्षामा उसैको नतिजा राम्रो आएपछि हामीलाइ पनि सम्हालिन गाह्रो भएको छ ।’
गत जेठ १७ गतेबाट आँशिक रुपमा विद्यालय संचालनमा आएपनि राम्रोसंग पढाइ हुन नसकिरहेको अवस्थामा झन शोक थपिएपछि कक्षा समेत संचालन गर्न नसकिएको विद्यालयले जनाएको छ ।
१ कक्षा देखि अनुजलाइ पढाएका शिक्षक रामचन्द्र सिटौलाले अनुजलाइ सम्झिदै भने, ‘साह्रै नै मिहनती विद्यार्थी थियो अनुज, एकदमै अनुशासित पनि थियो, कक्षा ५ देखी नै सधै प्रथम हुदै गएको थियो । री गाउँ विकास समितिकै राम्रो विद्यार्थीलाइ गुमाउनु पर्दा हामीलाइ पनि एकदमै दुःख लागेको छ ।’
सधै आफुले ढुङगा फुटाएर छोरालाइ ठुलो बनाउने उद्येश्यका साथ हुर्काएको छोरालाइ गुमाउनु पर्दा अनुजका बाबु जसबहादुर तामाङपनि भावविह्वल छन । बुवा, आमा र बहिनीसंगै बस्ने अनुज भुकम्पमा परेर आफ्नै घरमा वितेपछि उनीहरु सम्हालिन सकेका छैनन । बल्ल बल्ल खाटो बस्न लागेको घाउमा छोरो फेरी विद्यालय प्रथम भएर पास भएर बल्झाइदिएपछि आमा दइचिङ तामाङ छिनछिनमा मुर्छा पर्ने गरेको शिक्षक सिटौलाले जानकारी दिए ।
अनुजका बहिनी मन्जु तामाङ पनि सोही विद्यालयमा कक्षा आठमा पढ्छिन । कक्षा आठकी प्रथम विद्यार्थी उनको पढाइ पनि राम्रो छ तर हिजोआज दाइलाइ सम्झिएर मन्जु पनि विद्यालय जान सकेकी छैनन ।
‘सवै विद्यार्थीहरु विद्यालय आएपछि साथीहरुलाइ सम्झेर रुन थाल्छन हामीले पढाउने भनेर मात्र के गर्ने हो र ? शिक्षक पुष्पराज दुवाडीले भने, ‘विद्यालयले अनुज र अरु ज्यान गमाएका कक्षा ६ का राजकुमार तामाङ, कक्षा ७ का विकाश तामाङ र कक्षा ३ की अनिशा तामाङको सम्झनामा शोक सभा समेत गर्न सकेको छैन ।’

गेट कलेज पहिलो पटक पुग्दा

अमेरिकामा रहनुभएकी कल्पना दिदीको इमेल आयो त्यहाँ लेखिएको थियो यहाँवाट डाक्टर मिना सिं खड्का नेपाल आउदै हुनुहुन्छ एकपटक भेट । अनि उहाँले त्यहाँ प्रष्टै संग लेख्नुभएको थियो, उहाँको सम्पर्क हुने कुनै नम्वर अहिले छैन, इमेलमा कुराकानी गरेर भेट है ।
काठमाण्डौ जस्तो गन्जागोल ठाउँमा अहिलेसम्म नदेखेको ब्यक्ति, फेरी फोन सम्पर्क हुने कुनै माध्यम समेत छैन । अव कसरी भेट्ने होला भनेर एकछिन त अलमल मा नै परे । अनि कल्पना दिदीले नै दिएको इमेल ठेगानामा सुरुमै ‘दिदी’ सम्वोधन गरेर भेट्ने मनसाय सहितको इमेल लेखे । इमेल पठाइसकेपछि लाग्यो अहिलेसम्म नदेखेको ब्यक्ति, को होला कस्तो होला । कुन उमेरको होला, दिदी सम्वोधन गरेर लेखे पछि भेटेपछि गाली पो गर्ने हुन कि भन्ने लाग्यो । फेरी पछि सोचे आफ्नै दिदिले दिदी सम्वोधन गरेपछि मैले दिदी भन्दा के अप्ठ्यारो पर्ला र ?

भोलीपल्ट इमेल आयो । मिना दिदी कै रहेछ । उहाँले काठमाण्डोको ठेगाना दिएर भेट्न आउनु भन्ने सन्देश पठाउनुभएको रहेछ । एक सातापछि भेट्न गते, समय स्थान नै इमलेमार्फत कन्र्फम गरेर काठमाण्डौ हानिए । मण्डिखाटारमा रहेको गेट कलेजमा थियो भेट्ने स्थान । अहिलेसम्म नसुनेको नाम थियो मेरा लागि गेट कलेज तर कलेज हो सोध्दै गएपनि भेटिएला नी त भन्ने लाग्यो ।
सुरुमा त गेट कलेज खोज्नैको तनाव । धुम्वारी चोकबाट सोध्दै सोध्दै कलेजको गेटमा पुगे र त्यहाँको सेक्युरेटी..............................

बाटो हेरिरहन्छिन अन्जली

अन्जली दराइ

"५८ दिन वित्यो बाबु आमा र छोराको अत्तोपत्तो छैन"

सल्यानटार (धादिङ) : उमेरले भर्खर १३ वसन्त काट्दैछ । मनभित्र अनगिन्ति छन इच्छा, चाहना र सपनाहहरु । तर अव उनको इच्छा र आवश्यकता पुरा गरिदिने बाबुआमा र संगै खेल्ने गरेको सानो भाइ कोही पनि छैनन घरमा, बाँकी छन त ७१ वर्षिय बृद्ध हजुरबुवा डिलबहादुर जस्को हेरचाह गर्ने जिम्मेवारी पनि अव उनकै काँधमा आइलागेको छ ।

सल्यानटार गाउँ विकास समिति बडा नं ४ कि अन्जली दराइको साथबाट बैशाख १२ गतेको विनाशकारी भुकम्पले एकैपटक खोसेर लग्यो बुवा चेतबहादुर दराइ, आमा मसिनि दराइ र भाइ अनिल दराइलाइ । दाउरा लिन घर नजिकैको जंगलमा गएका उनीहरुलाइ भुकम्पपछिको पहिरोले पुरेपछि कहिल्यै घर नफर्किने गरि विदा भए । भुकम्प गएको आज ५३ दिन भइसक्दा पनि अन्जलीले बाबुआमा र भाइको न सास फेला पार्न सकेकी छन न लास नै । उनलाइ अझैपनि लागिरहेछ कतै जंगल गएका बाबुआमा भाइलाइ अघि लाउदै दाउराको भारी बोकेर फर्किरहेछन त छैनन ? गाउलेहरु बाबुआमा अव फर्केर आउदैनन भन्छन । गाउलेका कुरा सुनुन्जेलसम्म त अन्जलीलाइ पनि लाग्छ अव मेरो बाबुआमा फर्किदैनन भन्ने कुरा । तर १३ वर्षमै बाबुआमाको ममता र भाइको स्नेह गुमाएकी अन्जली भन्छिन, ‘जव एक्लै हुन्छु फेरी बुवाआमा आउछन कि जस्तो लाग्छ ।’ त्यसैले होला अन्जली घरी घरी बाबुआमा जंगल गएको बाटोतर्फ हेरेर टोलाइरहन्छीन ।
अञ्जली पढेर ठूलो मान्छे बन्ने सपना बोकेर बसेकी छिन । तर अव कसरी पढ्ने भन्नेमा नै उनी अनिश्चित छिन् । विगतका वर्षहरुमा भाइलाइ अघि लाउदै पढ्न जाने अन्जलीको साथमा अव न स्कुल जाने भाइ छ न अव स्कुल जाने बेला भयो खाना खान आइज भनेर बोलाउने आमा नै । पढ्ने इच्छा भएर पनि समस्या भएको बताउँदै अञ्जली भन्छिन, ‘घरमा आमा हुँदा पो ट्याममा खाना दिनुहुन्थ्यो, बुबाले नपढे गाली गर्नुहुन्थ्यो, अव...............

मानवियता गुमाउदै गएको राजधानी

गएको पुष २५ गते बेलुकी ५ वजेतिर कान्छो भाइ विरामी भएर अकस्मात काठमाण्डौ जानुपर्ने भयो । काठमाण्डौको वीर हस्पिटलमा भाइलाइ लिएर ६ दिन बस्दा केही यस्ता नरमाइला घटनाको साक्षी बन्न पुगे कि त्यो देखेर अव काठमाण्डौमा (राजधानी) मानवियता भन्ने चिज नै हराइसकेको अनुभूती भयो ।
देशको राजधानी जस्तो ठाउ हो, कोही कसैले बदमास गर्दैमा समग्र राजधानीलाइ नै किन नराम्रो भन्ने तर्क पनि हुनसक्छ कोही कसैको । तर मैले पहिला पनि भोगेको र अहिले पनि भोगेको नमिठो अनुभवको केही उदाहरणका साथ यो शव्दहरु लेख्दैछु ।
केही चिजलाइ राम्रो बनाउन पर्यो भने सवैथोक सिंगारिन्छ तर सिंगारपटारमा एकठाउमा मात्र कमजोरी भयो भने अन्य ठाउमा सवै राम्रो भएपनि त्यो एकमुष्ट नराम्रो मै गनिन्छ । त्यस्तै मैले भोगेको र देखेको एउटा प्रत्यक्ष घटनाबाट नै मलाइ बाहीरी आवरण चिटिक्क देखिएको राजधानीको मनभित्र नराम्रो र राजधानीबाट मानवियता हराइसकेको भान भयो ।
भयो के भने, गत पौष २९ गते एमाओवादी सहितका ३० दलिय मोर्चाले राजधानी लगायत देशका विभिन्न जिल्लाहरु बन्दको आव्हान गर्यो । बीर हस्पिटलमा विरामी कुरेर बसेको म वन्दको प्रभाव कति छ भनेर बाहिरको बातारण हेर्न हस्पिटलको कम्पाण्ड बाहिर निस्किए । राता झण्डा टाउकामा बाँधेका १०÷१२ जना मान्छेको केहीवेरको चर्तिकला हेरेपछि फेरी भित्र पसेँ । कम्पाउण्ड भित्रको एउटा कुनामा एकजना अन्दाजी ४०÷४५ वर्षजतिको पुरुष रोइरहेको देखे । सुनेको थिए, पुरुषहरुको आँखाबाट सित्तिमिति आशु झर्दैन भनेर । तर ती ब्यक्ति बरबरी आसु झारेर रोइरहेको देखेपछि पक्कै पनि ठुलै पिडा परेको ठाने । संगै उनकी छोरी निन्याउरो अनुहार बनाएर हातमा एउटा काठको लौरो लिएर वसेकी थिइन । ती व्यक्ति रोइरहेको हेर्ने...........